درس اخلاق استاد حسینی پناه                                       

شب اول ربیع الاول مصادف با شب لیله المبیت می باشد و آیه شریف«و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و لله رئوف بالعباد» اشاره به این واقعه دارد. معاویه به ثمرة بن جندب پول گزافی را داد تا جای این آیه را با ایه دیگری عوض کند اما موفق نشد.

«یا ایها الذین آمنوا ان جاءکم فاسق بنإ فتبینوا تصیبوا قوما بجهلة فتصبحوا علی ما فعلتم نادمین»

ای کسانی که ایمام آورده اید اگر شخص فاسقی خبری برای شما بیاورد درباره آن تحقیق کنید. مبادا به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید و از کرده­ی خود پشیمان شوید.

این آیه درباره ولید بن عقیه نازل شده است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم او را برای جمع اوری زکات از قبیله بنی  المصطلق اعزام داشت. هنگامی که اهل قبیله باخبر شدند که نماینده رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم می اید با خوشحالی به استقبال او شتافتند، ولی از آنجا که میان آنها و ولید در جاهلیت خصومت شدیدی بود تصور کرد آنها به قصد کشتنش آمده اند. خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم باز گشت و بی آنکه تحقیقی در مورد این گمان کرده باشد عرض کرد: آنها از پرداخت زکات خودداری کردند! پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سخت خشمگین شد و تصمیم گرفت با آنها پیکار کند آیه ی فوق نازل شد(و به مسلمانان دستور داد که هر گاه فاسقی خبری آورد درباره آن تحقیق کنید). بعضی نیز بر ان افزوده اند که بعد از اخبار ولید درباره ارتداد قبیله بنی المصطلق پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به خالد بن ولید بن مغیره دستورداد به سراغ قبیله بنی المصطلق رود، ولی فرمود شتابزده کاری انجام مده.

خالد شبانه به نزدیکی قبیله رسید و ماموران اطلاعاتی خود را برای تحقیق فرستاد آنها خبر آوردند که بنی المصطلق به اسلام کاملا وفادارند و صدای اذان و نماز آنها را با گوش خود شنیده اند. صبحگاهان خالد شخصا به سراغ آنها آمد. و صدق گفتار مخبرین را ملاحظه کرد . خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بازگشت و ماجرا را به عرض رسانید در این هنگام آیه فوق نازل شد به دنبال آن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم می فرمود:«من الله والعجله من الشیطان» درنگ کردن و تحقیق از سوی خداست و عجله از شیطان است.

همچنین این روایت را درباره تدبر در امور داریم«فاذا عزمت علی شیء فتدبر عاقبه» هر وقت خواستی کاری انجام دهی تدبر کن. همچنین آیه شریفه قرآن در سرزنش افرادی که تدبر در مورد امور نمی کنند می فرماید:«افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب الاغفال» قرآن می خوانی تدبر نمی کنی غفل زده اند بر قلب شما.

آیه ای که برای حجیت خبر واحد می آورند همین آیه شریفه می باشد. اینکه می فرماید فاسقی خبری آورد گوش نکنید یعنی خبر غیر فاسق حجیت دارد. اگر به خبر عادل واحد عمل کردی ظن برای تو حاصل می شود حالا ممکن است ضرر کنی پشیمان نمی شوی چون به جهالت عمل نکردی.

اگر به خبر عدل در جامعه عمل نشود اختلال نظام پیش می آید. چون اکثر اخباری که به ما می رسد خبر واحد است و خبر متواتر کم داریم. اگر بخواهی خبر موثق را هم کنار بگذاری هیچی برایت نمی ماند.

آیات شریفه سوره توحید و توبه با هفتادهزار ملک نازل شد.

در آیه 7 می فرماید: خداوند متعال ایمان را در دلهای شما محبوب قرار داد و کفر و فسق و عصیان را ناپسند قرار داد. برای هدایت سه چیز لازم است: ا1- وجود پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم2- کتاب آسمانی3- محبوب بودن ایمان در وجود انسان.

برخی نکاتی که از این آیه استفاده می شود آیه دال بر نفی جبر است. و همه آدمها فطرتا ایمان را دوست دارند اما بعد با گناه خرابش می کنند. کسانی که فطرت را حفظ کنند اهل رشد هستند. در اخر آیه از ضمیر اولئک استفاده شده است یعنی این رشد مربوط به همه ی زمان ها است. صاحب تفسیر می گوید فرقی بین فسق و عصیان نیست و برای تاکید است یعنی انسان فطرتا از کناه بیزار است و در آیه شریفه می فرمایند اینها همه از فضل خداوند است.

چرا اسباب هدایت را فراهم می کنند؟ چون علم و حکمت خداوند اقتضا می کند.